Edukacja i równość: Dlaczego Cel 5 Agendy 2030 to fundament zrównoważonego rozwoju

United Nations Association – Poland 

W świecie, który staje w obliczu globalnych kryzysów, od klimatycznych po społeczne, Agenda 2030 i jej cele zrównoważonego rozwoju stanowią nasz wspólny drogowskaz. Ich realizacja nie jest możliwa w izolacji – każdy cel jest nierozerwalnie powiązany z pozostałymi. Wśród 17 celów cel 5. Równość płci jest fundamentem, bez którego osiągnięcie pozostałych jest niemożliwe. Jako partnerzy merytoryczni tego celu, wierzymy, że droga do zrównoważonej przyszłości wiedzie przez edukację, innowacje i pełne włączenie kobiet i dziewcząt w procesy decyzyjne.

Wyzwania

Mimo globalnych deklaracji, statystyki ONZ obnażają skalę problemu. Prawie jedna na trzy kobiety na świecie doświadczyła w życiu przemocy fizycznej lub seksualnej. W 2023 roku każdego dnia średnio 140 kobiet i dziewcząt poniosło śmierć przez swoich partnerów lub członków rodziny. W Polsce co trzecia kobieta doznała w swoim życiu przemocy ze strony mężczyzny. To pokazuje jak duża praca jest nadal przed nami.

Równie alarmująca jest sytuacja na najwyższych szczeblach władzy i w biznesie. Kobiety stanowią zaledwie 22,9% ministrów w rządach. W 2025 roku tylko w 27 krajach na czele państwa lub rządu stały kobiety. Przy obecnym tempie osiągnięcie parytetu na najwyższych stanowiskach władzy zajmie nam kolejne 130 lat. Te dane dobitnie pokazują, że świat wciąż nie wykorzystuje pełnego potencjału ludzkości.

Jak działamy na rzecz równości

W UNAP wierzymy, że klucz do zrównoważonego rozwoju leży w edukacji (cel 4). Uważamy, że jeśli wyposażymy młode pokolenie w odpowiednie narzędzia, same będą potrafiły budować lepszą przyszłość. Dlatego nasza praca koncentruje się na konkretnych, mierzalnych działaniach, które udowadniają, że zmiana jest możliwa. Jakościowa edukacja dla wszystkich jest kluczowa – zarówno dla dziewcząt, jak i dla chłopców. Nie można nikogo pominąć w tym procesie, ponieważ tylko dzięki wspólnej świadomości i zaangażowaniu możemy stworzyć świat wolny od przemocy i nierówności.

Nie zapominajmy, aby angażować również mężczyzn i chłopców w walkę o równość. Ich edukacja jest kluczowa dla przełamania stereotypów i norm, które prowadzą do przemocy i nierówności. Niestety w Polsce jak i w wielu innych krajach obserwujemy lukę edukacyjną, która dotyka także chłopców, szczególnie w obszarach humanistycznych i społecznych. Musimy zadbać o to, aby ich edukacja była równie kompleksowa i wysokiej jakości, aby uniknąć tworzenia dalszych nierówności społecznych i braku zrozumienia. Dbanie o wszechstronny rozwój wszystkich młodych ludzi to nasza wspólna odpowiedzialność.

Akademia Zrównoważonego Rozwoju to nasz bezpłatny program edukacyjny, który otwiera drzwi do świata ONZ i jej agend, które dla młodych ludzi często są niedostępne. W Akademii wzięło udział już ponad 50 młodych osób, a uczestnicy nie tylko zdobyli wiedzę, ale także otrzymali platformę do działania. Jedna z uczestniczek w ramach projektu realizowanego w ramach Akademii stworzyła oddolny program edukacji finansowej dla kobiet w mniejszych miejscowościach. To namacalny przykład tego, jak edukacja przekłada się na niezależność i wzrost pozycji społecznej.

Młodzieżowy Delegat ONZ to jedna z ważniejszych funkcji, która wzmacnia pozycję młodzieży na arenie międzynarodowej i angażuje ją w procesy decyzyjne. UNAP już dwukrotnie miał zaszczyt uczestniczyć w komisji, która rekomenduje kandydatów i kandydatki Ministerstwu Spraw Zagranicznych. Dotychczas wzięliśmy udział w wyborze czterech Młodzieżowych Delegatek ONZ z Polski. Z dumą obserwujemy ich rozwój, wspieramy działania na arenie międzynarodowej i cieszymy się z ich licznych sukcesów, które inspirują kolejne pokolenia młodych liderek. Wzmacniając prestiż tej roli, promujemy pełny i efektywny udział młodych ludzi, a w szczególności kobiet, w procesach decyzyjnych.

Wierzymy, że w XXI wieku technologia może i musi służyć do niwelowania nierówności. Właśnie dlatego promujemy jej świadome wykorzystanie w edukacji. Dostęp do platform e-learningowych czy cyfrowych narzędzi pozwala dotrzeć do osób, które z powodu barier geograficznych czy społecznych, nie mają dostępu do tradycyjnej edukacji. To most, który łączy odległe regiony i daje szansę na rozwój.

Wierzymy, że w XXI wieku technologia może i musi służyć do niwelowania nierówności. Jednak, aby to osiągnąć, kluczowe jest zapewnienie pełnego i równego udziału kobiet w jej tworzeniu i wykorzystaniu. Obecnie kobiety stanowią zaledwie 35% pracowników w sektorach technologicznych na świecie. Ten brak reprezentacji to nie tylko kwestia równości, ale także wyzwanie dla innowacyjności. Gdy kobiety są wykluczane z projektowania technologii, tworzone rozwiązania mogą pomijać ich potrzeby i perspektywy.

Właśnie dlatego promujemy świadome wykorzystanie technologii w edukacji, a także aktywnie wspieramy rozwój młodych kobiet w obszarze STEM (nauka, technologia, inżynieria i matematyka). Dostęp do platform e-learningowych czy cyfrowych narzędzi pozwala dotrzeć do osób, które z powodu barier geograficznych czy społecznych, nie mają dostępu do tradycyjnej edukacji. Inwestycja w rozwój umiejętności cyfrowych u kobiet i dziewcząt to bezpośrednia inwestycja w przyszłą innowacyjność i globalny dobrobyt.

Pamiętajmy, że inwestycja w wiedzę kobiet i młodych ludzi to nie tylko kwestia sprawiedliwości społecznej, ale także inwestycja, która przekłada się na innowacje, dobrobyt i pokój.

Źródła

• https://www.unwomen.org/en/articles/facts-and-figures/facts-and-figures-womens-leadership-and-political-participation
• https://data.unwomen.org/global-database-on-violence-against-women
• https://cpk.org.pl/pomagam/stop-przemocy/
• https://www.unesco.org/en/gender-equality/education/stem

Wyzwania i działania, jakie powinniśmy podjąć w ramach realizacji równości płci - celu 5 Agendy 2030. Perspektywa pracodawcy

Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego (PTPA) 

Jednym z 17 celów Agendy 2030, jest równość płci. Zadania przypisane do tego celu dotyczą m.in. dyskryminacji w zatrudnieniu, co zbiegają się z utrzymującym w Polsce rynkiem pracownika. Według "Barometru Zawodów 2025”, na rynku wciąż brakuje specjalistów w kluczowych branżach, a ponad połowa pracodawców spodziewa się trudności w pozyskaniu kandydatów. Wynika to z wysokich oczekiwań kandydatów i luki kompetencyjnej. Pracodawcy, w tym szczególnie ci, borykający się z niedoborem odpowiednich kandydatów, powinni inwestować w równość płci.

Tym czasem, jak wynika z badań, kobiety w Polsce wciąż doświadczają dyskryminacji motywowanej płcią. Według raportów “Indeks Równości Płci 2023”, „Kobiety na rynku pracy 2025. Polityka DE&I w praktyce”, kobiety są znacząco niedoreprezentowane w zarządach firm, mają ograniczany dostęp do awansów oraz wciąż mniej zarabiają od mężczyzn, wykonując pracę jednakowej wartości. Jak wynika z badania Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego z 2022 r., ponad 90% badanych kobiet doświadczyło molestowania seksualnego w pracy; 20% badanych więcej niż 10 razy; kobiety lepiej identyfikują przypadki molestowania, jednak wciąż nie wierzą w to, że złożenie skargi do pracodawcy, może zapewnić im ochronę praw. Dyskryminowane kobiety, często czują się osamotnione i nie podejmują działania obawiając się odwetu. Według danych z badania Ipsos z marca 2025 r., 58% badanych uważa osiągnięcie równości płci za ważne, podczas gdy 34% uważa, że dla kobiet nie zrobiono wystarczająco dużo. Jednocześnie, aż 44% badanych mężczyzn i 19% kobiet uważa, że promocja równości płci krzywdzi mężczyzn. Taka sytuacja może świadczyć, o powierzchownej wiedzy w tym temacie, co wynika z braku edukacji równościowej w Polsce.

Osoby dorosłe wchodzą na rynek pracy, pozbawione podstawowej wiedzy w tym obszarze. Nie otrzymują jej w ramach obowiązkowej edukacji, która powinna zapewnić podstawy: rozumienia tego czym są stereotypy, uprzedzenia; na czym polega mechanizm dyskryminacji; jaką rolę odgrywa w nim przywilej i czym jest w relacjach społecznych; dlaczego różnorodność jest wartością, której powinniśmy poszukiwać zamiast się jej obawiać. Kolejny powód, za którym stoi negatywny stosunek do działań na rzecz równości, to błędy przy realizacji polityk równościowych. Nawet najlepsze rozwiązania, narzucane bez wystarczającego uzasadnienia i pracy na postawach mającej na celu budowanie zrozumienia, że problem nierówności płciowej dotyczy całego społeczeństwa, będą napotykać opór.

Z perspektywy pracodawców, również w związku z tym, że Polska jako państwo członkowskie UE, w najbliższym czasie jest zobowiązana do implementacji unijnych standardów dotyczących jawności wynagrodzeń czy włączania kobiet do zarządów, szczególnie ważne jest realizowanie efektywnych polityk równościowych zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz organizacji. Jak pokazuje praktyka, szczególnie należy skupić się standardach rekrutacji i budowaniu równościowego wizerunku, ale też edukacji równościowej i zapewnieniu wewnętrznych procedur skargowych, mających na celu wsparcie osób pokrzywdzonych i eliminację patologii w przyszłości. Warto korzystać ze wsparcia eksperckiego, np. takich podmiotów jak Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, organizacji, która cały dochód z komercyjnych działań wspierających pracodawców, świadczonych przez wysoko wykwalifikowany zespół prawno-trenerski, przeznacza na realizację celów statutowych, czyli przede wszystkim, bezpłatne wsparcie dla osób dyskryminowanych w Polsce.