Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja 

INNOVO

Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja są podstawowym filarem zrównoważonego rozwoju. Obejmują one zarówno sposób, w jaki korzystamy z zasobów naturalnych, jak i to, jak projektujemy, wytwarzamy, dystrybuujemy, konsumujemy i utylizujemy produkty.

Do 2050 roku populacja świata wzrośnie do 9,6 miliarda, a utrzymanie obecnego stylu życia, bez zmiany modelu w jaki sposób gospodarujemy, wymagałoby zasobów odpowiadających trzem planetom. Zasoby Ziemi są jednak ograniczone, a ich nieefektywne i marnotrawne wykorzystanie zagraża środowisku i przyszłym pokoleniom.

Polska, podobnie jak większość krajów, stoi przed koniecznością transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, a więc maksymalnemu poszanowaniu i wykorzystywaniu zasobów w granicach, którymi dysponuje nasza planeta. Według raportu „The Circularity Gap Report Poland” poziom cyrkularności gospodarki wynosi zaledwie 10,2%, co oznacza, że aż 89,8% zasobów nie jest wykorzystywana ponownie i staje się odpadem.

Jakie działania należy podjąć, aby odpowiedzieć na to wyzwanie?

Po pierwsze – podnoszenie świadomości i edukacja. Zrównoważona konsumpcja nie jest możliwa bez dostępu do rzetelnej informacji. Konsumenci muszą wiedzieć, jakie są konsekwencje ich codziennych wyborów, a producenci – jak projektować i wytwarzać w sposób odpowiedzialny. Edukacja na każdym etapie życia, od szkoły po biznes i administrację, jest kluczowa dla zmiany postaw i kształtowania nowych nawyków.

Po drugie – zmiana warunków w jakich nasz system gospodarczy funkcjonuje. Wdrażanie gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) oznacza przechodzenie z modelu linearnego „weź–wykorzystaj–wyrzuć” do modelu, w którym materiały i surowce krążą jak najdłużej w obiegu. Niestety zarówno dążenia rządów w postaci celów wzrostu PKB, systemy podatkowe, statystyczne itd. nastawiane są na odziedziczony linearny model gospodarczy. W związku z tym powinna następować modyfikacja regulacji i strategii, tak aby celem nie była sama produkcja w wartościach monetarnych bez uwzględnienia efektów zewnętrznych. Powinniśmy dążyć do poprawy jakości życia społeczeństw, która jak wiemy nie zależy jedynie od wielkości konsumpcji, ale m.in. od środowiska, w którym żyjemy i relacji społecznych w których funkcjonujemy.

Po trzecie – współpraca na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów. Musimy stopniowo ograniczać wykorzystanie surowców pierwotnych, zastępując je materiałami pochodzącymi z odzysku. Z jednej strony pozwala to zmniejszyć emisje, z drugiej – ogranicza uzależnienie gospodarki od importu krytycznych surowców. To nie tylko recykling, ale także projektowanie systemów, które minimalizują powstawanie odpadów już na starcie. Niestety, aby systemy zbiórki, ponownego zagospodarowania, naprawy itp. uzyskały przewagę ekonomiczną nad modelem „weź–wykorzystaj–wyrzuć” musimy osiągnąć tzw. efekty skali. W tym celu konieczna jest współpraca między różnymi podmiotami: producentami, konsumentami, administracją publiczną, regulatorami.

Transformacja w stronę odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji to proces złożony, ale konieczny. Wymaga zaangażowania wszystkich – od rządów i instytucji, przez przedsiębiorstwa i środowisko naukowe, aż po samych konsumentów. Tylko dzięki wspólnym wysiłkom możliwe jest zmniejszenie luki cyrkularnej, lepsze wykorzystanie zasobów oraz budowa konkurencyjnej, innowacyjnej i odpornej gospodarki, która zapewni przyszłym pokoleniom wysoką jakość życia w granicach możliwości naszej planety.

Zwyczaje i priorytety konsumentów mody w Czechach, na Słowacji, Węgrzech i w Polsce 

Fashion Revolution Poland

12 Cel Zrównoważonego Rozwoju mówi o Odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji, a pierwsze zadanie w ramach tego celu mówi o wdrożeniu działań zrównoważonej konsumpcji i produkcji dla wszystkich krajów. Każdy kraj powinien podejmować działania z uwzględnieniem stopnia rozwoju i możliwości kraju. Należy jednak uwzględnić dodatkowy element - działania muszą być podejmowane z uwzględnieniem sytuacji na danym rynku.

W projekcie Zwyczaje i priorytety konsumentów mody w Czechach, na Słowacji, Węgrzech i w Polsce skupiliśmy się na sytuacji i postawach konsumentów. Bo tylko znając je możemy planować skuteczne działania edukacyjne, także dla biznesu i decydentów.

Projekt pod przewodnictwem Fashion Revolution Polska, z udziałem organizacji z Czech, Słowacji i Węgier został sfinansowany ze środków Funduszu Wyszehradzkiego i polegał na badaniu prowadzonym na grupach reprezentatywnych mieszkańców wszystkich czterech krajów. W sumie przebadano 4000 osób w wieku od 16 do 75 roku życia.

Celem, jaki przyświecał nam od samego początku było zbadanie postaw konsumentów w naszym regionie Europy. Konsumpcja w krajach bloku wschodniego kształtowała się zupełnie inaczej, niż miało to miejsce na tzw. Zachodzie. My dopiero po transformacji ustrojowej zaczęliśmy nadrabiać i „gonić zachód”, także w niekorzystnych nawykach. Ale czy już dogoniliśmy? To próbowaliśmy sprawdzić zadając w badaniu pytania podobne do tych, na jakie nieco wcześniej odpowiedzieli respondenci w Niemczech, Włoszech, Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii.

Różnice okazały się wyraźne, nie zawsze z korzyścią dla naszego regionu. Ale wreszcie otrzymaliśmy obraz wyzwań oparty na lokalnej konsumpcji. Daliśmy decydentom, firmom i organizacjom pozarządowym możliwość lepszego planowania działań w oparciu o dane ilościowe.

Badanie to będziemy w kolejnych latach powtarzać, uzupełniając o nowe zagadnienia, ale zachowując najbardziej podstawowe pytania o nawyki i postawy, które pozwolą nam śledzić ich zmiany w czasie.

Jednocześnie jednak działamy w innych obszarach, m.in. wokół zadania 12.5, którego treść brzmi: Do 2030 roku istotnie obniżyć poziom generowania odpadów poprzez prewencję, redukcję, recykling i ponowne użycie. Jednym z naszych działań w tym obszarze jest prowadzone aktualnie badanie sytuacji dot. obowiązku selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych w gminach.

Dostrzegamy w tych nowych przepisach szansę na rozwój recyklingu w branży odzieżowej. To coś, na co od lat czeka branża. Jednak bez dobrze prowadzonej zbiórki na poziomie gmin, jakościowa zmiana będzie bardzo trudna do uzyskania. Działamy na rzecz gmin - na razie zbierając informacje, a w kolejnym kroku także oferując wsparcie i konkretne rozwiązania, które pomogą im w skuteczniejszym zachęcaniu mieszkańców do selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych, a następnie w ich zagospodarowaniu.